Romanın yazarı Halide Edip Adıvar’dır. Kurtuluş Savaşı döneminde yaşananların derlendiği ve o dönemde olanlara şahitlik etmesi ile Ateşten Gömlek ilgi çekmiştir. Kurtuluş döneminde yaşanan sıkıntıların, halkın birbirine kenetlenmesi, hayalleri ve düşüncelerini konu alınmıştır. Tarihin en önemli olaylarından biri olması ile kitap okuyucu tarafından dikkatle okunmuş ve yazarın anlatımı ile beğeni kazanmıştır. Kurtuluş Savaşı döneminin pek çok konusu ele alınmıştır. O dönemde kalkın kendilerince oluşturdukları Kuvaiye Milliye, ordu tarihi ve yaşananlar yer alır. Türk milletinin inançları uğruna zorluk karşısında direnişi işlenmiştir.
Ateşten Gömlek Kitap Özeti
Kurtuluş Savaşı dönemini kendi defterine not alan Peyami’nin hikayesidir. Hali vakti yerinde bir aileye sahip olan Peyami, genç bir delikanlıdır. Artık evlenme çağı geldiği için annesi kız bakmaya başlar. Sonunda Peyami için akrabalarının kızı olan Ayşe’yi uygun görürler. Evlenmek istemeyen Peyami ailesine bu durumu bildirir. Ailesi evlenmesinde kararlıdır. Sözünden geri dönmek istemeyen Peyami, eşyalarını toplar ve Almanya’ya gider. Ayşe olanlara son derece üzülse de gururunu çiğnetmek istemez. Oda Peyami’den vazgeçer, başka bir akrabası ile evlenir.
Peyami’nin annesi, dönemin Avrupa düşkünlerindendir. Geleceğin Avrupa’ya uyum sağlamakla kurtulacağını savunur. Salime Hanımın arkadaş çevresinde aynı fikirdedir. İngiliz himayesini savunan bir grup arkadaşın arasında Cemal Bey de vardır. Cemal askerdir. Cumhuriyet ve laiklik hayranı olan Cemal Bey, arkadaş toplantılarında Peyami ile tanışır. Kısa zamanda hoş sohbetler geçirerek, dost olurlar. Askerlerin ve subayların içerisinde yer alan Cemal Bey sayesinde Peyami’nin de çok sayıda asker tanıdığı olur. Onların sohbetlerinde bulunması ve olayları başka çerçeveden bakması ile siyasi görüşü değişir.
Kurtuluş Savaşının en can alıcı kısmı İzmir’in işgal edildiği dönemdir. Ülkenin incisi olan, cumhuriyet kendi o dönemler Yunanlılar tarafından dört bir yanı işgal altındadır. Burada yaşayan Türkleri öldüren ve eziyet eden Yunan askerlerine karşı siyasi durum karışır. Pek çok insan işgal sırasın evini, ailesini kaybeder. Bu kişilerin arasında zamanında Peyami ile evlenemeyen Ayşe de yer alır. Ailesini, kocasını ve oğlunu işgal sırasında kaybeder. Kimsesiz tek başına kalan Ayşe, İstanbul’a gitmeye karar verir. Burada ki tek tanıdığı Peyami’dir. Evlerine sığınmaktan başka çaresi yoktur. Ayşe’yi karşılamak üzere Cemal, asker arkadaşı İhsan ve Peyami iskeleye giderler. İhsan, Ayşe’den ilk bakışta etkiler. Aralarında duygusal bir çekim oluşur. Yunanlılar işgalleri artırmaya devam eder. Yönetimin hiç bir şey yapmaması üzerine halk isyan çıkarır. Mitingler ve yürüyüşler düzenlenir. Halkın sesi duyulur. Kurtuluş adına yapılan mitinglere İhsan, Ayşe, Cemal Bey ve Peyami’de katılır. Mitinglerde Ayşe’yi daha yakından tanıma fırsatı tanıyan Peyami bir süre sonra ona karşı hisler beslemeye başlar.
Ülkede İngiliz yancıları ve cumhuriyet taraftarı olan iki grup oluşmuştur. Peyami’nin evinde de işler bu şekildedir. Annesi Salime Hanım İngiliz manda ve himayesinin gerçekleşmesini ister. Bu bakış açısı ve görüşe karşı çıkan Ayşe hanımın sinirlerine gider. Artık Ayşe’nin ev içerisinde yer almasını istemez. İstenmediğini anlaması ile evden ayrılmaya karar verir. Zor şartlar ile de olsa kendine ait bir ev tutar. Kirasını ödemek kolay olmayacağı için birkaç işte çalışır. Bazı günler öğrencilere ders vererek, bazen de oya yapıp satarak para kazanmaya başlar. İzmir işgali büyüyerek, İstanbul’a taşar. İstanbul, işgal tehdidi ile karşı karşıyadır. Saltanat ise halkın ve yönetimde ki sıkıntılara çözüm üretmemesi ile tepki alır. İstanbul, İngiliz askerler tarafından işgal edilir. Yönetim sorun çıkarmadığı için saltanata dokunmazlar fakat kendilerine tehdit gördükleri insanları sürgün ederler.
Cemal ve İhsan şartların kötüleşmesi ve vatanın yok olmasını izlememek için karar alırlar. Gerekirse milli mücadeleyi kalk başlatacaktır. Ankara’ya mücadeleye yardıma giderler. Peyami, düşünceleri Ayşe tarafından değişmiştir. İngilizlere karşı olumlu düşünceleri yok olmuş. Artık milli mücadelenin gerçekleşmesini düşünür olmuştur. Milli mücadelenin yürütülmesinde halkın birlik ve beraberliğinin önemi büyüktür. Ayşe’de cephede gönüllü hemşirelik yapar. Bu sırada Peyami tifo hastalığına yakalanır. Bir dönem hastalığı ile uğraşır ve sonra iyileşir.
Savaş döneminde birbirinden ayrı görevlerde yer alırlar. Bu dönemde İhsan Ayşe’ye olan aşkından vazgeçmemiştir. Muharebe sırasında ikisi de yaralanarak ölürler. Haber Peyami’ye ulaşır. Savaşa katılarak ülke kurtuluşu için çabalar. Cepheye atılan bir top sonrasın da Peyami bacaklarını kaybeder.