Çankaya, Falih Rıfkı Atay tarafından yazılmış ve Türk tarihinin en önemli eserlerinden bir tanesi olarak kabul edilen bir gezi romanıdır. Falih Rıfkı Atay gezi yazıları alanındaki bu eser, Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumundan ölümüne kadar hayatını ve yaşadıklarını konu edinmektedir. Bu nedenle Çankaya kitabı, hem dönemi hem de günümüz için oldukça büyük bir önem arz eden bir eserdir.
Falih Rıfkı Atay, Atatürk ile tanışma şansına erişmiş bir gazetecidir. Atay, Mustafa Kemal Atatürk ile zaman geçirerek hayatını kaleme almış ve bir kitap haline getirmiştir. Bu bağlamda kitabın içerisinde Atatürk’ün yaşamı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Kurtuluş Dönemi, isyanlar, savaşlar gibi pek çok önemli unsur bulunmaktadır.
Çankaya Konusu
Çankaya adlı eser, daha önce de belirtildiği gibi hem kendi döneminin hem de günümüz Türkiye’sinin en önemli çalışmalarından bir tanesidir. Bu nedenle Falih Rıfkı Atay Çankaya incelemesi pek çok insan tarafından araştırılmaktadır. Çankaya kitabı, oldukça geniş bir dönemi ve bu dönemde yaşanan olayları anlatmaktadır.
Falih Rıfkı Atay tarafından yazılan Çankaya eseri, Türk tarihi hakkında araştırmalar yapan bireylerin mutlaka okuması gereken kitapların başında gelmektedir. Çankaya konusu, Atatürk’ün hayatı üzerinedir. Gazeteci olan Falih Rıfkı Atay, Atatürk ile tanıştıktan sonra onun hayatını kaydetmeye ve o dönemdeki olayları derinlemesine aktarmaya başlamıştır. Falih Rıfkı Atay, Atatürk’ün başyazarı olarak bilinmektedir.
Çankaya Özeti
Çankaya adlı gezi yazısı türündeki kitap, 1961 yılında yayınlanmıştır. Tarihi açıdan büyük bir öneme sahip olan bu kitap, Atatürk dönemini anlayabilmek için mutlaka okunması gereken eserler arasındadır. Çankaya özeti, pek çok insanın araştırdığı konular arasında yer almaktadır.
Mustafa Kemal Atatürk, 1881 yılında Selanik’te dünyaya gelmiştir. Babası Ali Rıza Bey bir dönem gümrük memurluğu yapmış, daha sonra ise kerestecilik yapmaya başlamıştır. Annesi, Zübeyde Hanım’dır. Mustafa Kemal’in babası Ali Rıza Bey 1887 yılında vefat etmiştir.
Önce mahalle mektebi, daha sonra ise Şemsi Efendi Okulu’nda eğitim almıştır. Ancak bu okulda öğretmeninden şiddet gördüğü için kaçmıştır. Dayısının çiftliğinde bir süre boyunca çalışan Mustafa Kemal, daha sonrasında halasının desteğiyle okula dönmüştür. Annesinin rızası olmamasına rağmen askeri okula yazılmış ve lise hayatında oldukça başarılı bir öğrenci olmuştur. Manastır Askeri İdadisi ve Harp Okulu’na gitmiş ve bu okullarda eğitim almıştır.
Okul hayatında bazı dergiler çıkartmış ve paylaşmıştır. Bu nedenle okuldan atılama tehlikesi yaşamış ancak oldukça başarılı bir öğrenci olmasından dolayı okul hayatına devam etmeyi başarmıştır. Okulunu bitirdikten sonra Kurmay Yüzbaşı unvanını almış ve çalışma hayatına başlamıştır. Birlik halkı soymakla görevlendirilen bir süvari olarak atanan Mustafa Kemal, halktan kendisine pay almamış ve bu soygunların sona ermesi için çalışmalar yapmıştır.
Vatansever duygular besleyen Atatürk, okuduğu kitapların etkisiyle İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne yakınlaşmış ve vatanın kurtarılmasını hedef edinmiştir. Çıkan isyanların bastırılmasını sağlamış ve düzeni kurmuştur. 1. Dünya Savaşı’nda pek çok cephede savaşmış ve millet kavramının benimsenmesini sağlamıştır. 1919’da Samsun’a giderek direnişi desteklemiş ve ordunun düzenlenmesini sağlamıştır.
Düzenli orduya geçilmesi ve Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla birlikte inkılaplar başlamıştır. Saltanat kaldırılmış, soyadı kanunu getirilmiş ve bunun gibi pek çok yenilik ile ülkenin laik olması sağlanmıştır. Bunca yenilik ve düzenlemenin ardından Atatürk hastalanmıştı. Ciğerleri su toplamaya başlamış ve artık dinlenmesi gereken bir hale gelmişti. İnanılmaz bir hafızası olan Atatürk, ölmeden önce “Saat kaç?” sorusunu sormuş ve son sözü olarak “Aleykümselam” saat 9.05’te hayatını kaybetmiştir. Arkasında ise bir Türk Cumhuriyeti ve gözü yaşlı insanlar bırakmıştır.
Çankaya İncelemesi
Çankaya kitabı, Atatürk’ü ve Atatürk dönemini en iyi yansıtan eserlerden bir tanesidir. Çankaya incelemesi konusunu araştıran ve bu eseri derinlemesine öğrenmek isteyen bireyler, bu kitabın kimi zaman sevindirici kimi zaman ise hüzünlü bir anlatım ile yazıldığını bilmelidir. Ayrıca Çankaya, oldukça sade bir dil kullanılarak anlatılmaktadır. Çankaya kitabı ile ilgili bilinmesi gerekenler ise şu şekildedir:
- Çankaya kitabının ana fikri, Türkiye’nin zorlu süreçlerden geçerek kurulduğu ve bu nedenle korunması gerektiğidir.
- Atatürk’e ek olarak kitapta adı geçen önemli isimler Falih Rıfkı Atay, İsmet İnönü, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir’dir.
- Çankaya kitabı, dönemin önemli olaylarına göre 9 bölüme ayrılmıştır. Bu bölümler 1881 – 1914 ile başlamaktadır. Kitabın son bölümlerinde ise “Atatürk’ün son yılları” ve “Anı ve Fıkralar” bulunmaktadır.
- Çankaya, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 100 Temel Eser arasına dâhil edilmiştir.
- Falih Rıfkı Atay, Atatürk’ün başyazarı olduğu için Atatürk’ün anılarına da kitapta yer vermiştir.
- Çankaya kitabı Atatürk’ün biyografisi olarak kabul edilebilmektedir. Ancak biyografi salt bir biçimde oluşturulmamış ve pek çok olaya değinilmiştir.
- Kitap, temel olarak 3 konuyu ele almaktadır. Bunlar; Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti olmaktadır.
- Dönemin ilişkileri, yaşanan zorluklar, kurtuluş ve kuruluş zamanları gibi pek çok ayrıntı, kitabın içerisinde yer almaktadır.
- Çankaya kitabında her unsur dürüstlükle anlatılmaktadır. Bu bağlamda yalnızca dönemin iyi özellikleri değil, kötü yanları da detaylı bir şekilde belirtilmektedir.
Falih Rıfkı Atay tarafından yazılan bu eser, her Türk tarafından okunmalıdır. Bu nedenle 100 Temel Eser arasındadır. Atatürk’ün ölümünden sonra Atay devlet adamı olmuş ve yazlarına da devam etmiştir.