Cengiz Aytmatov’un dünyaca tanınan ve sevilen Gün Olur Asra Bedel isimli romanı Sovyetler Birliği dönemi Rusya’sında yaşanan ve bir güne sığan olayları etkileyici bir yazım dili anlatmaktadır. O dönemlerde yaşanan olayların, sosyal ve kültürel olarak yaşanan sorunların adeta bir öz eleştirisi olan Gün Olur Asra Bedel romanının konusu, Rusya’ya komünizmin gelmesi ile birlikte geleneklerini korumaya çalışan insanları göz önüne sermektedir.
Dünyaca ünlü roman Gün Olur Asra Bedel olay örgüsü içinde verilen ana mesaj ise insanların mankurt olmaktan nasıl kurtulacaklarına dair olmaktadır. Romanda, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Kazak bozkırlarında yer alan bir tren istasyonunda yaşamaya başlayan ve bir kazan Türkü olan Yedigey’in yaşadıkları anlatılmaktadır.
Gün Olur Asra Bedel (Cengiz Aytmatov) Özeti
Ünlü yazar Cengiz Aytmatov’un yazdığı Gün Olur Asra Bedel özeti dâhilinde, roman kahramanı olan Yedigey’in savaştan eve döndükten sonra küçük bir tren aktarma istasyonunda çalışması ile eser başlamaktadır. Yedigey’in bu tren istasyonunda tanık olduğu olaylar ise o dönemlerde yaşananları anlatmaktadır. Yedigey bu tren istasyonunda Kazgangap ile birlikte çalışmaktadır.
Aynı zamanda Yedigey’in en iyi dostuda Kazangap’tır. Bir gece tren istasyonunda çalışırken Yedigey’in karısı Ukubala ağlayarak istasyona gelip, kocasına dostu Kazangap’ın öldüğünü haber verir. Çok üzülen Yedigey, hemen istasyon şefini arayarak izin ister ve yerine iş arkadaşı Adilbay gelir. Yedigey karısına herkese haber vermesini söyleyerek, cenaze hazırlıkları için hemen Boranlı’ya doğru yola çıkar.
Yolda ilerlerken Sarı Özek adı verilen uzay üssünden ateş halinde bir hortumun gökyüzünde doğru yükseldiğine şahit olur. Sarı Özek Amerikan ve Rusya ortak uzay çalışmalarının yapıldığı merkezdir. Yedigey yolda ilerken Kazangapla yaşadıkları gözlerinin önünde canlanmakta ve en değerli dostunu kaybetmekten ötürü derin bir üzüntü duymaktadır.
Kazangab, Yedigey cepheden hasta ve çok yorgun olarak döndüğü zaman ona yardım etmiş, elinden tutmuş ve dostuna her türlü iyiliği ve yardımı yapmıştır. Aynı zamanda Kazangap, Yedigey’in tren istasyonunda işe girmesini de sağlamıştır. Keder içinde yolda ilerleyen Yedigey köye varınca hemen cenaze hazırlıklarına başlar. Kazangap’ın bir kızı ve bir de oğlu vardır ve onlar şehirde yaşamaktadır. Bu nedenle babalarının cenazesi için onlara da hemen haber salınır.
Yedigey dostu Kazangap’ın kutsal bir mezarlık olan Ana Beyit mezarlığına gömülmek istediğini ve bunu vasiyet ettiğini herkese bildirir. Şehirden gelen Kazangap’ın oğlu Sabitcan ise işi olduğunu ve çabuk olması için daha yakına babasının gömülmesini ister, Yedigey buna çok kızar ve bu teklifi asla kabul etmeyeceğini Sabitcan’a söyler. Cenaze hazır olduğu zaman, Boranlı köyünden 30 km uzaklıkta olan Ana beyit Mezarlığına doğru kafile yola çıkar.
Yedigey ve yanındakiler Ana Beyit mezarlığına ulaştığında ise büyük bir şok yaşarlar. Çünkü mezarlığı tamamen çelik telle çevrilmiş bir halde bulurlar. Buna hiç bir anlam veremezler. Silahlı bir asker onların yanına gelerek artık mezarlığın kullanılamayacağını, çünkü burada bir şehir inşa edileceğini onlara söyler ve onlardan hemen mezarlığı terk etmelerini ister. Yedigey ise asla cenazenin geri gidemeyeceğini söyleyerek Kazangap’ı tellerin dibine gömer, aynı zamanda kendisinin de ölünce buraya gömülmesini herkese vasiyet eder.
Gün Olur Asra Bedel (Cengiz Aytmatov) Konusu ve İncelemesi
Cengiz Aytmatov’un eseri Gün Olur Asra Bedel roman incelemesi kapsamında kitabın kahramanları şunlar olmaktadır;
- Yedigey: Romanın başkahramanı olan Yedigey, ufak bir tren istasyonunda çalışmaktadır. 2.Dünya Savaşı sırasında cephede savaşan Yedigey, savaşta aldığı darbeler yüzünden bazı zamanlarda beyinsel olarak sarsıntılar yaşamaktadır. Romanda Yedigey ülkesini çok seven, geleneklerine bağlı olan bir karakter sergilemektedir.
- Adilbay: Yedigey’in sevdiği iş arkadaşlarından biri olan ve aynı zamanda çok iyi bir insandır.
- Kazangap: Roman kahramanı Yedigey’in en iyi dostudur.
- Sabitcan: Kazangap’ın oğludur. Sabitcan romanın önemli karakterlerinden birisi olup, yıllarca Sovyet yatılı okullarında öğrenim görmüştür. Değerlere önem vermeyen, mankurt, acımasız ve bencil bir karaktere sahiptir.
- Ukubala: Yedigey’in hayatını ve her sorununu paylaştığı karısıdır.
- Ayzade: Yedigey’in en yakın arkadaşı olan Kazangab’ın kızıdır. Aynı zamanda mutsuz bir evliliğe sahiptir ve kocasından devamlı dayak yemektedir.
Aytmatov’un en ünlü romanlarından birisi olan Gün Olur Asra Bedel zaman ve mekân olarak, aslında 24 saat içerisinde yaşananları anlatmakta ve adını da buradan almaktadır. Gün Olur Asra Bedel isimli roman genel olarak, bir baskı rejiminin etkisi altında kalan insanların yaşadıklarını ve kültürel değerlerini koruma çabalarını dile getirmektedir. Sovyetler Birliği başta olmak üzere Cengiz Aytmatov’un eserleri yaklaşık olarak 150 dile çevrilmiş olup, ünlü yazarın en çok tanınan romanı ise Gün Olur Asra Bedel isimli eseridir.
Tüm dünyada evrensel bir yazar olarak kabul edilen Cengiz Aytmatov’un kitapları pek çok kere filme çevrilmiştir. Buna bağlı olarak Gün Olur Asra Bedel romanı da senaryolaştırılarak, film olarak çevrilip, birçok ülkede vizyona girmiştir. 2004 yılından beri Milli Eğitim Bakanlığı 100 Temel Eser listesi içinde yer alan Gün Olur Asra Bedel romanı, aynı zamanda Türkiye’de İlesam Ödülünü almıştır. Cengiz Aytmatov adına düzenlenmiş olan İstanbul Sinema Günleri’ne katılmak için ünlü yazar Türkiye’ye gelmiş ve hayranları ile buluşmuştur.