Türkiye’de ki en önemli sanatçılardan birisi olan Haldun Taner hayatı ve eserleri, edebiyatseverler tarafından her dönemde en çok araştırılan konulardan biri olmuştur. Haldun Taner tiyatro, oyun ve öykü yazarlığının yanı sıra, gazetecilik ve öğretim üyeliği de yapmıştır. Aynı zamanda Türkiye’de kabare tiyatrosunu ilk defa faaliyete geçiren ve tanıtan sanatçı unvanını da elinde bulundurmaktadır.
Ünlü sanatçı Haldun Taner Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının en iyi yazarlarından birisi olup, bütün hayatını bu yönde olan çalışmalara adamıştır. Eserlerinde topluma ve insanların yaşama tarzlarına ait olan kesitler sunan Haldun Taner, özellikle dram ve epik tiyatro çalışmaları ile herkesin büyük beğenisini toplamıştır.
Bu bağlamda sanatçıya ait olan Keşanlı Ali Destanı, tüm dünyada tanınan en büyük tiyatro eserlerinden biri olmuştur. Türk edebiyatının ilk epik tiyatro örneği olan Keşanlı Ali Destanı, yurt dışında başta İngiltere, Almanya ve Yugoslavya olmak üzere pek çok ülkede gösterime girmiştir.
Haldun Taner Hayatı
Dünya çapında tanınan sanatçılardan birisi olan Haldun Taner hayatı yazarlık ile geçmiş olup, ünlü sanatçı 16 Mart 1915 yılında İstanbul’da doğmuştur. 07 Mayıs 1986 yılında ise hayata gözlerini yummuştur. Sanatçının ailesinin geçmişi Gürcü olan Tavdgiridzelere dayanmakta olup, babası Ahmed Selahattin Bey Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyesi olarak görev yapmıştır.
O zamanlarda ülkenin bağımsızlığını savunan Haldun Taner’in babası, yazıları ve nutukları ile tanınmış olan ünlü bir aydındır. Beş yaşında babasını kaybeden Haldun Taner’i ise annesi ve büyükbabası büyütmüştür. 1935 yılında Galatasaray Lisesinden başarı ile mezun olan sanatçı, daha sonra devlet tarafından eğitim görmesi için Almanya’da bulunan Heidelberg Üniversitesi’ne gönderilmiştir.
Almanya’da eğitimine devam eden Haldun Taner, geçirdiği ağır tüberküloz hastalığı nedeniyle, öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kalmış ve 1938 senesinde yurda geri dönmüştür. 1950 yılında ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Filolojisi bölümünü başarı ile bitirmiştir. Daha sonra ise 1950 ile 1954 yılları arasında mezun olduğu üniversitenin Sanat Tarihi bölümünde asistan olarak çalışmıştır.
Öğretim görevlisi olduğu yıllarda, diğer yandan Tercüman Gazetesi’nde köşe yazıları yazmıştır. Bunun yanı sıra, 1973 senesinde Milliyet Gazetesi’nde köşe yazıları yayınlanmıştır. Aynı zamanda Varlık, Yedigün, Ülkü, Küçük Dergi ve Yücel isimli dergilerde öyküler ve makaleler paylaşmıştır. Bütün bu çalışmaları dâhilinde, Haldun Taner Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve tiyatrosunun en çok sevilen yazarlarından biri olmuştur.
Haldun Taner Eserleri
Üniversite’de asistanlık yaptığı yıllarda Haldun Taner tiyatro çalışmalarına da başlamış ve Günün Adamı isimli oyunu, İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sergilenmek üzere iken yasaklanmıştır. Bunun üzerine Haldun Taner Viyana’ya tiyatro eğitimi almak üzere gitmiş ve 1955 ve 1957 yılları arasında Avusturya’da eğitim görmüştür.
Oyun yazma işlerine devam eden sanatçı Türkiye’ye dönerek bu alandaki çalışmalarına hız vermiştir. 1967 yılında ise Türkiye’de ilk kabare tiyatrosu olan Devekuşu Kabare’yi Metin Akpınar ve Zeki Alasya ile birlikte kurmuştur. Tiyatro çalışmalarına devam eden Haldun Taner eserleri ile tüm Türkiye’de kısa sürede tanınmıştır.
Mizaha ve gözleme dayalı olan eserlerinde, büyük şehirlerde yaşayan sonradan görme karakterlere sık olarak yer vermiş ve manevi duygulardan yoksun olan kişileri anlatmıştır. Haldun Taner yapıtlarında ve tiyatro oyunlarında yer alan mizahi ve entrikalı olaylara, İstanbul konuşması ile renk katmıştır. Tüm Türkiye’de Haldun Taner hayatı ve eserleri konuşulur hale gelmiştir. Haldun Taner’in eserleri ise şunlar olmaktadır;
Haldun Taner Oyunları
- Keşanlı Ali Destanı – 1964
- Vatan Kurtaran Şaban – 1967
- Astronot Niyazi – 1970
- Günün Adamı – 1957
- Huzur Çıkmazı – 1962
- Sersem Kocanın Kurnaz Karısı – 1971
- Yâr Bana Bir Eğlence – 1974
- Dün Bugün – 1971
- Dev Aynası – 1973
- Ve Değirmen Dönerdi – 1958
- Zilli Zarife – 1966
- Ayışığında Şamata – 1977
- Fazilet Eczanesi – 1960
- Bu Şehr-i İstanbul ki – 1968
- Lütfen Dokunmayın – 1961
- Aşk-u Sevda – 1973
- Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım – 1964
- Hayırdır İnşallah – 1980
- Ha Bu Diyar – 1971
Haldun Taner Öykü Kitapları
- Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu – 1953
- Sancho’nun Sabah Yürüyüşü – 1969
- Yaşasın Demokrasi – 1949
- Konçinalar – 1967
- Tuş – 1951
- Yalıda Sabah – 1983
- Ayışığında Çalışkur – 1954
- Kızıl Saçlı Amazon – 1970
- Onikiye Bir Var – 1954
Haldun Taner Fıkra ve Söyleşiler
- Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil – 1979
- Berlin Mektupları – 1984
- Devekuşuna Mektuplar – 1960
- Yaz Boz Tahtası – 1982
- Önce İnsan Olmak – 1987
- Hak dostum Diye başlayalım Söze – 1978
- Çok Güzelsin Gitme Dur – 1983
- Koyma Akıl Oyma Akıl – 1985
- Düşsem Yollara Yollara – 1979
Haldun Taner’in Kazandığı Ödüller
- 1955 yılında, Onikiye Bir Var adlı eseri ile Sait Faik Hikaye Armağanı
- 1972 yılında, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı isimli eseri ile Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü
- 1953 yılında, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu adlı eseri ile New York Herald Tribune tarafından düzenlenen Uluslararası Hikâye Yarışması Türkiye Birinciliği
- Sancho’nun Sabah Yürüyüşü adlı eseri ile Bordighera Müzik Festivali Hikâye Ödülü
- 1956 yılında, Varlık Dergisi tarafından tertiplenen yarışmada Türkiye’nin En Beğenilen Öykü Yazarı Ödülü
- 1983 yılında Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü