Ayaşlı ve Kiracıları romanının özelliği yazarın okuyucuya sunmuş olduğu ilk kitap olmasıdır. Başlangıçta bir gazetede yayınlanmış ardından kitap olarak basılmıştır. Kitap olarak basıldığı yıl ise 1934’tür. Türk Edebiyatı için oldukça önemli eserler arasında yer alan bir eserdir.
Konusu
Ayaşlı binasında kendisine ev tutan yazar, diğer kiracılardan ve yaşadıklarından bahseder.
Özeti
Kitapta Ayaşlı ismi ile bahsedilen kişi İbrahim Efendi isimli bir daire sahibidir. Ayaşlı evinin içerisindeki bir odayı yazara kiralar. Evde çalışan hizmetçi Halide’dir ve onun yardımı ile odaya taşınır. Evde biraz zaman geçirdikten sonra oranın şoförü ile tanışır. Şoförün annesi ile de tanışır ve güzel bir ahbaplık kurar. Annesi ile biraz muhabbet ettikten sonra, şoförün okumamasından dolayı üzüntülü olduğunu öğrenir. Burada yer aldığı süre içerisinde Hasan Bey ile tanışır. Hasan Bey abisinin yakın bir arkadaşıdır. Yazar bir gün Halide’yi yere düşerken görür ve onun bir hekime gitmesini sağlar. Hekim Halide’nin hamile olduğunu ifade eder. Bir gün eve iki tane genç yaşta insan gelir. Bu adamlar masa örtüsünün yanmasına neden olurlar ancak bunu inkar ederler. Herkes masa örtüsünü Halide’nin yaktığını düşünür. Halide kendisini savunmak ister ve o esnada Şefik Bey’in yüzüne zarar verir. Bu olayın üzerine Şefik Bey Halide’nin evden atılmasını ister.
Binaya yeni bir taşınan vardır. 6 numaraya taşınan tüccarın ismi İskender Bey’dir. Binadaki durgun hayatı resmen değiştirmeye başlar. Herkesin yüzü gülmeye başlar. Aynı binanın sekiz numarasında evli iki kişi oturur. Bu kişiler çocuklarını henüz küçük yaşta yitirmiştir ve çok mutsuzdurlar. Dokuz numarada Hüseyin Bey oturuyordur ve oldukça iyi bir insandır. Sekiz numarada ise kimse ile konuşmayan kişiler bulunur. Aradan vakit geçtikte İskender Bey sayesinde diğerleri ile konuşmaya başlarlar. Sekiz numarada ise sürekli olarak kumar oynanır. Ancak bir gün kumar oynamaya gelen kişiler çok ses çıkarır ve İbrahim Efendi rahatsız olur. Bu olayın üzerine bina içerisine kumar oynamaya girmeyi yasaklar.
Rasim, Halide’nin gebe olduğunu öğrenir ve bir ev tutarlar. Halide evden gider ve çalışmayı bırakır. Yeni gelen hizmetçi ise Raife Hanım’dır. Bu kadın dedikoduya oldukça düşkündür. Yazara sürekli yanaşarak onu kaçırır ve yazar evde huzursuz bir hale gelir. Turan Hanım’ın da aynı kişiye ilgisi vardır. Yazar iki kişinin de kendisine karşı ilgi duymasından rahatsız olur. Bir gün müdürün hasta olduğunu öğrenir ve ziyarete gider. Ziyaret esnasında yanında Fahri Bey de vardır. Müdürün bir tane kızı vardır, Melek oldukça güzeldir ve yazar kıza karşı beğeni duyar. Bir yemekten sonra yazar yürüyüşe çıkmak ister. Turan Hanım ve Faika hemen yazarın yanına gelirler. Yazar artık çok bunaldığını fark ederek bulunduğu yerden iki aylığına uzaklaşma kararı alır. Yazar bir zaman sonra kendisini çok şaşırtan bir olayı öğrenir. İbrahim Efendi’nin evli olduğu kişi Faika’nın annesidir. Fakat bu adın bir genelev işletiyordur. Kumar oynanan bir gün olay çıkar ve dairedekiler taşınır. Bir süre sonra Hasan Bey yaşamını yitirir. Fahri Bey, yazarın Melek’e karşı olan ilgisinin farkındadır ve evlenmelerini sağlar. Kendisi de diğer kız olan Selime ile evlenir. Oldukça büyük bir mutluluk yaşadıkları gün içerisinde Ayaşlı’nın öldüğünü öğrenirler.
Ana Fikri
Hayat içerisinde birçok sürprizi barındırır.
Yazar Hakkında Bilgi
Memduh Şevket Esendal 1883 yılında Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde doğmuştur. Frasça, Fransızca ve Rusçayı kendi çabaları ile öğrenmiştir. Gümrük memurluğunun yanı sıra hükümet temsilciliği de yapmıştır. Bir zaman sonra Tahran Elçisi olmuş ve mecliste de görev almıştır. 1952 yılında yaşamını yitirmiştir.