Az gittik uz gittik özeti devamında dere tepe düz gittik deyimi ile ninelerimizin hikâye anlatmaya başladıkları ama günümüzde gittikçe anlatımı azalan bu masallar ve bu kelimeler ile başlayan hikayelerin birleşiminden oluşan bir eserdir. Türkiye sınırları dışında kalan topraklarda ve Anadolu’nun masalcılarının dillerinden yıllar boyunca düşmeden derlenmiş masalları bir araya getiren kapsamlı bir araştırma sonucu Pertev Naili Boratav bu eseri bizlere sunmuştur.
Az Gittik Uz Gittik Özeti
Az Gittik Uz Gittik Kitap İçerisinde 48 adet hikâye vardır. Az Gittik Uz Gittik kitabının özeti en sevilen hikayeler şu şekildedir,
Ayşe, Fatma ve Kuzular
Bir koyunun Ayşe ve Fatma isminde iki adet kuzu bulunuyormuş. Bir gün kurt kapıya gelir ve annelerinin taklidini yaparak meeler fakat sesi kalındır ve yavru kuzular anlamaz. Kurtta gitmiş, ayaklarını una bulayıp sonra yeniden gelmiş. Bu sefer kuzular kurda kanıp, kapıyı açmışlar. Kurt da kuzuları yemiş. Anneleri gelince olanları görmüş ve sonra bir kuyu açmış, içini çili çırpı ile doldurmuş ve üstüne bir minder koymuş. Sonra da yola çıkıp, kurdu görmüş ve yemeğe davet etmiş. Kurt mindere oturunca, kuyuya düşmüş. Koyun, kurdu yakarak öldürmüş.
Tilki
Bir zamanlar bir tilki varmış çok acıkmış sonra bir bağ görmüş ve bulduğu delikten bağa girerek bahçedeki ürünleri yiyerek karnını doyurmuş fakat şiştiği için girdiği delikten çıkamamış. Ölü taklidi yapmış ve bağ sahibi, gelince yenen üzümlerini ve ölen tilkiyi görmüş. Söylene söylene kuyruğundan tutup dışarı fırlatmış ve tilki hemen kaçmış. Başka bir gün, arkadaşlarına “Ben bir bağ aldım, hadi gidelim” demiş ve bütün tilkiler hep beraber bağa doluşurlar tilki hem yer hem gelip delikte geçip geçemeyeceğini ölçmüş. Tabii bağ sahibi farkına varıp da gelince, olanları görmüş ve Kurnaz tilki hemen delikten kaçıp gitmiş.
Kuyruğu Zilli Tilki
Bir zamanlar kuyruğunda zil olan bir tilki varmış, zilini bir çam ağacına asmış. Sonra gelip zilini geri istemiş ve kesmesi için baltaya gitmiş kabul etmeyince baltayı yakması için ateşe gitmiş, razı gelmemiş ve ateşi söndürmesi için suya gitmiş, istemeyince suyu içmesi için öküzün yanına gitmiş, istemeyince, canavara öküzü yemesi için gitmiş. Canavar istememiş bu sefer de canavarı parçalamaları için, çoban köpeklerine gitmiş ama köpekler da önemsememişler. Bu defa da çobana, köpekleri dövmesi için gitmiş ama çoban gülüp geçmiş.
Tilki çobana sinir olur ve farenin yanına giderek çobanın çarıklarını yemesini söylemiş. Fare çarıkları yemeyince kediye gider ve fareyi yemesini söyler ama kedide fareyi yemek istemez. Tilki gitmiş kediyi, kocakarıya şikâyet etmiş. Kocakarı kediyi döver, kedi fareye atlar sonra çoban köpeklere, köpekler canavara sonra canavar öküze, öküz suya, su ateşe, ateş baltaya. Balta çama atlar ve “tak, tuk” çamı yere sonunda çam yere düşmüş. Tilki de çamdan düşen zili almış.
Kral Padişahının kızı
Bir diyarda kral ve padişah varmış. Padişah, kralın kızını oğluna ister ve haber yollar fakat padişah kızını vermez. Oğlan bunu duyunca, altına küheylan, heybesinin altın doldurarak, kızı almak için yola koyulur. Yolda, önüne çıkan bir ejderhayı öldürür içinden bir kız çıkar. Ejderhanın içerisinden çıkan kız padişahın kızıdır.
Padişah oğlana dile benden ne istersen der ama oğlan koynundaki cevizi ister çünkü bu ceviz büyülü bir cevizdir. Sonra oğlan yolda yürürken bir dervişe rastlar. Derviş, cevizin marifetini bildiği için güzel bir sofra kurar. Dervişin asası güçlüdür ve oğlan, asa ile cevizi değiştirir. Bir süre yol aldıktan sonra, asa ile cevizi dervişin elinden geri alır.
Yolda bir dervişe denk gelir, dervişin bir kabağı vardır ve bu asa cevizinden daha güçlü olduğu için asa ile cevizi değiştirir. Yolda karşılaştığı başka bir derviş ile karşılaşır ve dervişin asasını kullanarak cevizi geri getirir. İnsanı görünmez yapan külaha sahip olan bir derviş ile karşılaştıktan sonra cevizle, külahı değiştirmiş. Yine aynı şekilde asayı gönderip, cevizi kendisine getirmesini sağlar.
Padişah sonunda oğlana kızını verir ve sonra oğlan ordusu ile birlikte babasının yanına gider. Babası oğluna zarar vermek ister çünkü oğlunun elindeki güçlü eşyaları almak ister. Oğlan babasının tutumuna karşı hem babasını hem de annesini öldürme emri verir ve tahta geçer.
Az Gittik Uz Gittik Konusu
Az Az Gittik Uz Gittik kitabı içerisinde 48 adet eğlenceli halk masalı bulunur bu masalların yanı sıra Karatepeli hikâyelerini içerir. Az Gittik Uz Gittik konusu içerisinde ve Keloğlan’dan korkunç dev analarına yüce padişahlardan, şehzadelere, bin bir güçlükten sonra muradına eren güzel ve akıllı kızlardan birçok karakterin yaşamış olduğu şeyleri anlatır. Eğlendirirken düşündüren hayvanlar ve birçok renkli insan tipleri ve yaşadıkları bu kitabın konusunu içerir.
Az Gittik Uz Gittik İncelemesi
Az Gittik Uz Gittik isimli eser, baştan sona keyifle okunabilecek, eğlence ve ana fikri değeri yüksek bir kitaptır. Az Gittik Uz Gittik incelemesi,
- Sözlü gelenek içinde kuşaktan kuşağa aktarılan masalları Pertev Naili Boratav titiz bir çalışma ile beraber geçmişte kalmaktan kurtarıp günümüze ulaştırmaktadır.
- Okuyucularına belge niteliği kazandırarak her yaştan okuru masal dünyasının büyülü perdesini aralamaya çağırmaktadır.
- Cumhuriyet döneminin en önemli araştırmacılarından birinin kaleminden, Türk halk edebiyatına yetkin ve kapsamlı bakış getiren bu kitap, yazarın “Türk Masalı Üzerine” başlıklı önemli incelemesiyle tamamlanmıştır.