26.12.1894 senesinde İstanbul’da doğup, 20.03.1971 yılında yaşadığı şehir olan İstanbul’da vefat etmiştir. Ailesi Sakarya’da Topçu’lar köyünden İstanbul’a sonradan göç etmiştir. Huriye Cemil Hanım ve Hoca Hilmi Efendi’nin çocuğudur.
Okul hayatına Rehber-i Tahsil Mektebinde başladı. Mezun olduktan sonra, orta ve lise eğitimini Mercan İdadisinde tamamladı. Bu yıllarda öğretmeni Celal Sahir Erozan ve Orhan Seyfi Orhon sayesinde, edebiyat dünyasına ilgi duymaya ve eserler yazmaya başladı. Falih Rıfkı Atay hayatı ve eserleri bu dönemden itibaren edebiyat dünyasında etki sini hissettirmeye başladı.
1908 senesinde henüz 2. Meşrutiyet ilan edilmişken Falih Rıfkı Atay üniversiteyi kazandı. Ve öğrencilik yılları tekrardan başladı. Başarılı geçen fakülte yıllarından sonra ,1912 yılında DarülFünun Edebiyat Fakültesinden mezun oldu. Aynı yıl gazeteci olarak ‘’Tanin’de makaleler yazıp yayımlamaya başladı. Trakya bölgesine gazeteci kimliğiyle ilk seyahatini yaptı.
1917 yılında Talat Paşa’nın Özel Kalem Müdür Yardımcılığını katiplikle birlikte yürüttü. İş gezisi için Paşa ile birlikte, Bükreş ve Trakya’ya seyahat etti.
1918’de 1. Dünya savaşı çıkınca Cemal Paşa’nın özel katibi olarak Suriye’ye yedek subay olarak gitti. Aynı yıl Filistin ve Suriye meselelerini ve gözlemlerini Falih Rıfkı Atay gezi yazıları ‘’Ateş ve Güneş’’ adlı eserle kitaplaştırdı. Aynı yıl Akşam gazetesini çıkarmaya başladı. Ekibinde Ali Naci Karacan, Necmettin Sadık Sadak, Kazım Şinasi Dersan vardı.
Gazetesinde Kurtuluş savaşına omuz vermiş, bununla ilgili yayımlar çıkarmıştır. Bu durum Damat Ferit Paşa Hükümeti Tarafından hoş karşılanmadı. ‘’Kürt Nemrut Mustafa Divanı’’ adındaki mahkemede idamı istendi. Ve hapse atıldı. Çetin geçen günlerle birlikte ‘’İkinci İnönü Meydan Muharebesi’’nin başarıyla sonuçlanması idam olmak yerine beraat olmasına sebep oldu.
Falih Rıfkı Atay hayatı Tanin ve Hakimiyet-i Milliye gazetelerinde Mücadeleye sırt veren yazılar yazmakla geçti.
1922 yılı savaşın akabinde Batı Anadolu Bölgesini karış karış, dolaşmıştır. Düşmanın enkaz haline getirdiği yerleri saptamaya gittiğinde yanında, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Mehmet Asım vardı.
Meclise 1923 yılında dahil olduktan sonra, 27 yıl peş peşe Milletvekilliği görevini üstlenmiştir. Bolu’da Ankara’da çeşitli tarihlerde görevini ifa etmiştir.
Vekillik görevi devam ederken boş durmayıp, Hâkimiyet-i Milliye, Milliyet ve Ulus’ da köşe yazıları yazdı. Aynı zamanda bu gazetelerin başyazarlığı görevini üstlendi. Yazıları genellikle Falih Rıfkı Atay Atatürk sevgisi ile doluydu. Devrimleşme ve Batı ile aynı şartlarda yürümeyi yazdı.
Atatürk’ün talimatıyla Dil Encümenliği yaptı. Yeni Türk Alfabesi yaygınlaşması için sürdürülen okuma yazma seferberliğinin öncülerinden oldu.
Türkiye Çok Partili Hayata geçerken, derin öngörüsüyle yazmış olduğu yazılarda Demokrat Partiyi kaleme aldığında, tenkit etmiştir. CHP ‘ e bağlı olarak hizmet veren Ulus gazetesinden tek parti hükümeti sona erince istifa etti. Gelen teklif üzerine Cumhuriyet gazetesinde gazetecilik yapmaya başladı.
DP tek partiden iktidara çıkınca ‘’Dünya’’ gazetesi oluşumunu hazırlayıp, yazılarıyla partiyi eleştiri oklarına maruz bırakmıştır. Atatürk ve Devrimleri onun için esastı. Yayınlarında da bu doğrultuda yazmıştır.
Edebi Karakteri
- İzmir’de Yunan’ı yendikten sonra, burada yaptığı çalışmalarla Atatürk ile tanışıp samimi oldu. Bu zaman diliminde Çankaya, Atatürk Ne İdi? Ve Atatürk’ün Bana Anlattıkları gibi anı şeklinde kitap çıkarmıştır.
- Sade, ayakları yere basan etkileyici yazıları gazeteci kimliğinde aranılan bir isim olmasına sebep oldu.
- Politik anlamda yazdığı eserlerle dikkat çekti.
- Cumhuriyet dönemi ilk serbest yazılarını kendisi yayınlamıştır. Özellikle çıktığı seyahatlerde, gezi yazıları bu anlamda örnektir.
- Falih Rıfkı Atay’ın gezi yazısı türünde pek çok eseri bulunmaktadır.
- İlk şiiri Servet-i Fünun gazetesinde yayınlandı.
Falih Rıfkı Atay Eserleri
Yaşadığı dönemde Atatürk’e olan yakınlığı ile tanındı. Siyasi kimliğinin yanı sıra gazeteciliği de layıkıyla yapmıştır. Cumhuriyet dönemi en çok gezi yazısı olan sanatçı olarak ünlenmiştir. Eserlerinde sade ve saf bir Türkçe kullanmıştır. Yaşamına sığdırdığı eserleri şu şekildedir,
Fıkra:
- Eski Saat
- Niçin Kurtulmamak
- Çile
- İnanç
- Pazar Konuşmaları
- Kurtuluş
- Bayrak
Anı:
- Ateş ve Güneş
- Zeytindağı
- Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri
- Mustafa Kemal’in Ağzından Vahdettin
- Atatürk’ün Bana Anlattıkları
- Çankaya
- Batış Yılları
- Atatürk’ün Hatıraları
- Atatürk Ne İdi?
Gezi Yazıları:
- Faşist Roma,
- Kemalist
- Tiran
- Kaybolmuş Makedonya
- Deniz Aşırı
- Yeni Rusya
- Moskova-Roma
- Bizim Akdeniz
- Taymis Kıyıları
- Tuna Kıyıları
- Hind
- Yolcu Defteri
- Gezerek Gördüklerim
İnceleme:
- Başveren İnkılapçı
- Atatürkçülük Nedir?
- Londra Konferansı Mektupları
- Türk Kanadı
- Kanat Vuruşu
Monografi:
- Babanız Atatürk
Ateş ve Güneş: Sanatçı padişahlık rejiminin bitmeye yakın son demlerini anlatırken ordunun savaş esnasında yaşadıkları güçlükleri, çileleri yaşadıkları durumları yazmıştır.
Çankaya: Eserde sanatçı Türk Ulusunun kurtarıcısı olan Gazi Mustafa Kemal’i beşikten mezara tüm otobiyografisini ele almıştır.
Taymis Kıyıları: Sanatçı ülke sınırları dışında, yaşanan siyasi durumlarla ilgili İngiltere’ye dair izlenimlerini kaleme almıştır.
Yeni Rusya: Arnavutluk, İtalya ve Rusya ziyareti sırasında gezip gördüklerini ve deneyimlerini eser haline getirmiştir.
Bizim Akdeniz: Antalya ve Burdur’a yapmış olduğu gezide, yurdumuzun topraklarında geçen seyahatini edindiği tecrübeleri yazmıştır.
Cumhuriyet dönemi aydın ve gazetecilerindendir. Bu vatana 27 dönem milletvekilliği yapmış olan sanatçı en çok da Atatürk’e yakınlığıyla sevilip tanınmıştır.