Dünya üzerinde en çok okunan ve dile çevrilen kitaplardan birisi olan Şeker Portakalı; ayrıntıları çok fazla kişi tarafından merak edilen eserlerden birisidir. Duygu yüklü anlatımı ve içeriği ile aynı zamanda sade dili sayesinde en sevilen çocuk kitapları arasında yerini çoktan almıştır.
Çocuk kitabı olarak bilinmekle birlikte; yetişkinlerin de kitaptan çok fazla şey öğreneceği kesin. Bu nedenle çocuk kitaplarına bir başka açıdan bakmak ve arka planındaki derinlikli anlatıma ulaşmak çok önemlidir. Şimdi çok sevilen Şeker Portakalı eserinin konusu, özeti ve incelemesine dair ayrıntılara değinelim:
Şeker Portakalı Özeti
Jose Mauro De Vasconcelos tarafından yazılmış olan ve küçük bir çocuğun gözünden dünyayı anlatan güzel bir eser Şeker Portakalı. 5 yaşındaki bir çocuk olan Zeze, bilge bir insan olarak nitelediği Edmundo dayısını çok sever. Oldukça zeki bir kahraman olan Zeze abisi Totoca ile ayakkabı boyacılığı yapmaktadır.
Babası işsiz olduğu için durumları oldukça kötüdür ve fakirlik çekerler. Daha sonra okula yazılır. Bir süre sonra taşınırlar ve yeni evde arkadaşı olarak bir Şeker Portakalı fidanını seçer. Fidanın adı bundan böyle Minhuingo’dur. Bu arada Zeze’nin aile hayatı doldukça zorludur. Çünkü özellikle babasından sık sık şiddet görür.
Bir süre sonra sevdiği Portuga’yı babasının yerine benimser. Hayata dair geniş bir bakış açısı olan ilginç bir çocuk tasviridir Zeze. Aynı zamanda olumsuzluklar karşısında ümitlerini terketmez ve hayallerinden vazgeçmez. Ancak bir süre sonra Şeker Portakalı’nın; bölgeden geçecek yol nedeniye söküleceğini öğrenir ve bu üzüntü Zeze’yi hasta eder.
Şeker Portakalı özeti temel olarak bu bilgilere dayanır. Bunun yanı sıra eserle ilgili pek bilinmeyen özelliklerden birisi de; bu kitabın yazar tarafından yazılmış üçlemenin bir parçası olduğudur. Genelde Şeker Portakalı ismen daha fazla duyulmuştur. Ancak ‘ Güneşi Uyandıralım’ ve ‘ Delifişek’ eserleri üçlemeyi tamamlayan diğer kitaplardır.
Şeker Portakalı Konusu
Temel olarak yaramaz, oldukça zeki ve temiz kalpli bir çocuk olan Zeze’nin hikayesini konu edinir. 5 yaşında çok küçük bir çocuk olmakla birlikte; hayata karşı hayalleri olan ve aynı zamanda yoksullukla harmanlanan zor bir yaşamın kesiştiği bir noktada durur Zeze. Yeni taşındığı evindeki arkadaşa şeker portakalı fidanı ile ve yakınında sevdiği bazı insanlarla iletişimi kitabın ana konuları arasında yer alır.
1968 senesinde yazılmış bir roman olan Şeker Portakalı bir dönem yasaklanan eserler arasındadır. Aslında çok naif ve güzel bir anlatıma sahiptir. Bu nedenle günümüzde klasikleşmiş yapıtlardan biridir. Aslında Zeze’nin hikayesi yazarı Vasconcelos’un hayat hikayesi yine de oldukça benzerlik gösterir. Yazar bu kitabı 20 sene yüreğinde sakladığını fakat 12 günde yazdığını belirtir.
Kitabın yazarının öyküsü de en az eseri kadar ilginçtir. Vasconcelos, Yoksul bir ailede yetişmiştir ve 11. çocuktur. Çocukların büyük bir bölümünde amcasının yanında kalmıştır. Potengi ırmağı bölgesinde yüzmeyi öğrendikten sonra yüzme şampiyonu hayalleri kurarak yaşamıştır. Liseyi de burada bitiren yazar 2 sene tıp eğitimi görmüştür.
Aldığı pek çok eğitimi yarıda bırakmıştır. Daha sonra hafif siklet boks antrenörlüğü ile ilgilenmiş ve farklı pek çok işte çalışmıştır. Orijinal hali Portekizce olan Şeker Portakalı eseri en iyi bilinen kitapların arasında olsa da yazarın farklı birçok romanı vardır. Ilk kez Brezilya’da basılan Şeker Portakalı çok fazla ilgi görmüş ve 16 dile çevrilmiştir. Çok sayıda ülkede basılmıştır ve hala basılmaya devam edilmektedir.
Şeker Portakalı konusu, ana fikri için; yazarın çocukluğunun hikayesi de denilebilir. Yazara ait hayaller ve duygulardan kesitler taşımaktadır. Eserin içerisinde yer verdiği dostluk teması, fakirlik ve siliklik gibi duyguları çok yoğun bir biçimde yansıtır. Küçük akıllı bir çocuğun zaman içinde çevresinin anlamaya çalışması aslında hüzünlü bir ifadesidir.
Şeker Portakalı Zeze’nin çocukluk yıllarını anlatmaktadır. Ardından gelen ikinci kitap olan Güneşi Uyandıralım gençlik yıllarına değinirken Delifişek kitabı ise olgunluk dönemini anlatmaktadır. Ülkemizde de çok sevilen kitaplar arasındadır.
Şeker Portakalı İncelemesi
Şeker Portakalı incelemesi aslında sade ve çocuksu bir anlatımın arkasında yatan derin hikayenin anlaşılması sürecidir. Yazarın üçlemesinin ilk kitabı olan eser; haylaz ve akıllı bir çocuk olan Zeze’nin gözünden; dünyaya ait pek çok şeyi açıklar. Zeze’nin masumiyeti ve hayalleriyle; dış dünyanın zorlu gerçeklerin arasında ciddi bir tezat vardır. Küçük bir çocuğun yalnızlığını gidermek için arkadaş ilan ettiği şeker portakalı fidanının kesilmesi, aslında bir nevi hayata karşı hayallerinin çarpışmasıdır.
Eser hayata bakışı yaşına göre oldukça gelişmiş olan ve pek çok şeye anlama çabasındaki bir çocuğun; zor şartlarla tanışmasını konu alır. Şeker Portakalı dil ve anlatım özellikleri bakımından bir çocuk kitabına uygun olacak şekilde sade ve naifken; içeriği ve derinliği de bir yetişkinin okumasını gerekli kılacak kadar kapsamlıdır.
Yazarının hayatından büyük izler taşıyan Zeze karakteri; Şeker Portakalı eserindeki çocukluk sürecinin ardından, ‘Güneşi Uyandıralım’ ve ‘Delifişek’ eserlerinde büyümeyi sürdürür. Yazar aslında bu üçleme eşliğinde çocukluktan yetişkinliğe oldukça orijinal bir karakterin yaşam tablosunu da sunmaktadır. Kendisi de ilginç hayat hikayesi ile incelenmeye değer bir isim olan Vasconcelos; hayata dair öğrendiği pek çok şeyi kitaplarında yansıtmıştır.